seizoensfluctuaties

Seizoensfluctuaties, ook wel seizoenspatronen genoemd, zijn regelmatige, jaarlijks terugkerende patronen in data. Ze ontstaan door kalendergebonden factoren en milieuklimatische omstandigheden, zoals vakanties, winkelactiviteit, weer en langere dagen. Seizoensfluctuaties onderscheiden zich van langetermijntrends en toevallige verschijnselen doordat ze voorspelbaar terugkeren in vaste periodes.

In economische en maatschappelijke data komen seizoensinvloeden vaak voor. Voorbeelden zijn hogere detailhandelsomzet rond feestdagen, toename van toerisme in de zomer en schommelingen in energieverbruik door temperatuur. Ook in de landbouw en in weers- of klimaatgerelateerde data vertonen waarnemingen een seizoenspatroon. De mate en timing van de fluctuaties kunnen per regio en sector verschillen.

Analytisch wordt seizoensinvloed vaak ontleed in een tijdreeks met drie (of vier) componenten: trend, seizoenscomponent en toevallige fluctuaties (en soms een cyclische component). Modellen kunnen uitgaan van een additieve structuur Yt = Tt + St + It of een multiplicatieve structuur Yt = Tt × St × It. Methodes voor seizoenale analyse omvatten seizoensdecompositie en stroomlijning zoals STL, X-12-ARIMA of SEATS, met behulp van seizoenale factoren of indices.

Toepassingen en overwegingen: seizoensgecorrigeerde gegevens vergemakkelijken vergelijking tussen periodes en verbeteren voorspellingen. De sterkte en aard van seizoensfluctuaties kunnen veranderen door economische ontwikkelingen of klimaatveranderingen, wat periodiek herziening van modellen vereist.