ruiseffecten

Ruis, of ruiseffecten, is een verzamelterm voor willekeurige fluctuaties in een signaal die de gewenste informatie verstoren of verlagen. Ruis heeft vaak statistische eigenschappen zoals een bepaalde intensiteit en verdeling, en kan overal voorkomen waar signalen worden gemeten, verwerkt of weergegeven.

In elektronica en signaalverwerking ontstaat ruis vooral door thermische beweging van elektronen (thermische of Johnson-Nyquist-ruis), discrete ladingdragers (shot noise), en andere bronnen zoals flicker of 1/f-ruis. Deze ruis kan de signaal-ruisverhouding verkleinen en de detectie van zwakke signalen bemoeilijken.

In beeld- en videoproductie verschijnt ruis als korreligheid of stipjes in beelden, wat vaak wordt versterkt door hoge ISO-instellingen, korte integratietijden of koude temperaturen. In fotografie en cinematografie kan sensor- en luma-ruis de scherpte en detail-interpretatie beïnvloeden. In audio lijkt ruis als storende achtergrondhiss, buzz of pops en kan het de duidelijkheid van stemmen en instrumenten verminderen.

Ruis wordt gemeten met concepten als signaal-ruisverhouding (SNR) en ruisverdeling over frequenties. Beheersing en reductie van ruis gebeuren zowel hardwarematig (koeling, afscherming, laag-ruiscomponenten, goede aarding) als softwarematig (ruisonderdrukking, denoising, filtering, dark-frame subtractie bij imaging). Ruis is daarmee een belangrijk criterium bij de beoordeling van kwaliteit in elektronica, fotografie en audio, maar speelt ook een rol in kunst en geluidsontwerp door middel van doelbewuste ruiscreatie.