risicogebruiken

Risicogebruiken is een term uit de volksgezondheid die verwijst naar het gebruik van een stof of activiteit waarbij de kans op schade aan gezondheid, veiligheid of sociale welbevinden vergroot is. Het begrip omvat onder meer het riskant gebruik van alcohol en drugs, het onjuist of zonder medisch toezicht gebruiken van geneesmiddelen, en het hanteren van gevaarlijke stoffen of middelen (bijv. oplosmiddelen) in omstandigheden die risico verhogen. Risicogebruik staat vaak los van het begrip verslaving of afhankelijkheid; iemand kan risico nemen zonder afhankelijk te zijn, en sommige mensen ontwikkelen waar nodig geen afhankelijkheid.

Kenmerkend voor risicogebruik is de aanwezigheid van een bepaalde drempel of patroon (hoogte van de hoeveelheid, frequentie, duur, wijze van consumptie, setting zoals rijden onder invloed) die de kans op schade vergroot. De exacte drempels zijn afhankelijk van de stof, de context en individuele factoren zoals leeftijd en gezondheid. Het kan leiden tot acute schade (ongeval, vergiftiging) of chronische schade (leverziekten, hart- en longproblemen) en sociale gevolgen (problemen op het werk, relatieproblemen).

Behandeling en beleid richten zich op vroegtijdige opsporing, risicocommunicatie en preventie: screening op risicogebruik, voorlichting over veilige omgang, korte interventies (brief interventions), en doorverwijzingen naar zorg bij problematisch gebruik. Beleidsmaatregelen kunnen bestaan uit Leeftijdsbeperkingen, toegangsbeperkingen, waarschuwingsteksten en ondersteuning voor beroepen en vervoer veiligheid. De term verschilt per sector en land en wordt soms vervangen door termen als problematisch gebruik of schadelijk gebruik.