refrigeranten

Refrigeranten zijn stoffen die in koel- en warmtepompsystemen fungeren als het koelmedium. In een typisch verdampings- en condensatiekringloop onttrekken ze warmte aan een bron bij lage temperatuur door verdamping, worden ze samengeperst en gecondenseerd, waarna ze bij terugkeer naar lage druk warmte afgeven in de condenser. Dit cyclische proces maakt warmte-uitwisseling tussen een te koelen ruimte en een hogere omgeving mogelijk.

Historisch gezien werden CFC’s gebruikt, maar door hun bijdrage aan ozonafbraak zijn ze uitgefaseerd. HCFC’s (zoals R-22) zijn ook voor het grootste deel vervangen. HFC’s (zoals R-134a, R-410A) hebben geen ozonafbrekend karakter, maar veel HFC’s hebben een hoge globale opwarmingsvermogen (GWP). Om het milieueffect te beperken, leggen regelgeving en verdragen zoals het Montréal-protocol en het Kigali-akkoord beperkingen op het gebruik van HFC’s en stimuleren ze alternatieven. In de Europese Unie regelt de F-Gas-verordening de toepassing en het lekverlies van fluorkoolwaterstoffen. Veiligheidsnormen voor koelmiddelen omvatten classificaties op basis van giftigheid en vlambaarheid (bijv. ASHRAE A1, A2L).

Veelgebruikte moderne refrigeranten zijn onder andere R-134a, R-410A en R-32, met toenemende aandacht voor lagere GWP en soms lagere of hogere vlambaarheid. Natuurlijke refrigeranten zoals CO2 (R-744), ammoniak (R-717) en koolwaterstoffen zoals propaan (R-290) en isobutaan (R-600a) winnen aan belang, vooral in specifieke toepassingen, maar brengen eigen uitdagingen mee op gebied van veiligheid en druk.

Kernpunten zijn het milieu- en veiligheidsaspect van refrigeranten, de technologische opties voor lage GWP en de regelgeving die het gebruik en de toepassing stuurt.