oprogramowanie

Oprogramowanie (ang. software) to zestaw programów, danych i instrukcji niezbędnych do wykonywania zadań na komputerze, urządzeniu mobilnym lub w systemie wbudowanym. W odróżnieniu od sprzętu (hardware) oprogramowanie nie ma materialnego charakteru i może być modyfikowane, aktualizowane oraz rozpowszechniane w różnych formach. Oprogramowanie stanowi integralną część współczesnych systemów informatycznych, obejmując zarówno proste aplikacje, jak i złożone platformy.

Główne kategorie oprogramowania to oprogramowanie systemowe, które zapewnia działanie podstawowych funkcji systemu operacyjnego i zarządza zasobami sprzętowymi; oprogramowanie aplikacyjne, skierowane do użytkownika i wspomagające wykonywanie konkretnych zadań (np. edytory tekstu, przeglądarki internetowe); oraz narzędzia programistyczne, służące do tworzenia kolejnych programów. W obszarach specjalistycznych wyróżnia się także oprogramowanie wbudowane przeznaczone do urządzeń z ograniczonymi zasobami.

Proces wytwarzania oprogramowania obejmuje etapy analiz wymagań, projektowania, implementacji, testowania, wdrożenia i utrzymania. W praktyce stosuje się różne modele rozwojowe, takie jak podejście kaskadowe, zwinne (agile) i praktyki DevOps, które łączą rozwój z utrzymaniem i operacjami. Oprogramowanie utrzymuje się poprzez aktualizacje, poprawki bezpieczeństwa i rozbudowę funkcji.

Licencjonowanie i dystrybucja odgrywają kluczową rolę w dostępie do oprogramowania. Może ono być darmowe lub płatne, z licencjami otwartego źródła (open source) lub własnościowe. Dystrybucja następuje w formie binarnej, źródłowej lub jako usługa w chmurze (SaaS). W praktyce rozróżnia się także modele licencyjne i ograniczenia użytkowania.

Wyzwania obejmują bezpieczeństwo, prywatność i zgodność z przepisami, a także interoperacyjność między systemami. Szybki rozwój technologii wpływa na tempo aktualizacji i utrzymania oprogramowania.