ongebruikelijkheid

Ongebruikelijkheid is een begrip uit ontwerp en gebruikersonderzoek dat verwijst naar de eigenschap dat een voorwerp, systeem of dienst niet of nauwelijks bruikbaar is voor de beoogde gebruiker of taak. Het omvat situaties waarin het gebruik belemmerd wordt door ontwerpkeuzes, gebrek aan feedback of technische beperkingen. In dit artikel beschrijven we wat ongebruikelijkheid inhoudt, hoe het ontstaat en wat eraan gedaan kan worden.

Oorzaken zijn uiteenlopend: onduidelijke of inconsistente interacties, ontoereikende documentatie en complexe workflows. Technische factoren zoals verouderde software, incompatibiliteit met apparaten of afhankelijkheid van speciale randapparatuur dragen bij. Daarnaast spelen toegankelijkheidsbeperkingen en prestatietekorten een rol.

Gevolgen kunnen variëren van lagere productiviteit en hogere foutkansen tot frustratie bij gebruikers en verhoogde ondersteuningskosten. In kritieke systemen kan ongebruikelijkheid zelfs veiligheidsrisico's opleveren doordat bedoelde taken niet correct kunnen worden uitgevoerd.

Beoordeling gebeurt vaak met usability testing en heuristische evaluaties. Belangrijke metriek zijn taakvoltooiingsgraad, foutpercentages en tijd per taak. Verbetering vereist een gebruikercentrische aanpak, vereenvoudiging van de interface, duidelijke foutmeldingen en betere compatibiliteit en toegankelijkheid. Door iteratieve tests en regelmatige feedback kan ongebruikelijkheid aanzienlijk worden verminderd.