nucleïnezuur

Nucleïnezuur is een biopolymeer dat bestaat uit lange ketens van nucleotide-eenheden. De twee belangrijkste typen zijn DNA (deoxyribonucleic acid) en RNA (ribonucleic acid). Nucleïnezuur draagt de erfelijke informatie en speelt een sleutelrol bij processen zoals replicatie, transcriptie en eiwitsynthese.

Een nucleotide bestaat uit drie delen: een suikogroep (deoxyribose in DNA, ribose in RNA), een fosfaatgroep en een stikstofbase (adenine, cytosine, guanine en thymine in DNA of uracil in RNA). Nucleotiden zijn aan elkaar gekoppeld via fosfodiesterbindingen, waardoor een polynucleotide ontstaat met een suiker-fosfaatruggengraat. De volgorde van de basen bepaalt de genetische informatie.

DNA komt meestal voor als twee antiparallel gerichte polynucleotideketens die samen een dubbele helix vormen. De basenparen zijn A met T en C met G. RNA is doorgaans enkelstrengs en kan vouwen in diverse secundaire structuren; het fungeert als boodschapper en katalysator in uiteenlopende processen (bijvoorbeeld als mRNA, tRNA en rRNA). In sommige virussen kan het nucleïnezuur DNA of RNA zijn, enkel- of dubbelstrengs.

Functie: het opslaan en overdragen van erfelijke informatie; replicatie en reparatie van DNA; transcriptie van DNA naar RNA en translatie van RNA naar eiwitten; regulatie van genactiviteit door diverse RNA-moleculen. Nucleïnezuur is van fundamenteel belang voor genetische verwerking, biotechnologie, sequencing en diagnostiek.