notenbalken

Notenbalken zijn de basis van westerse muzieknotatie. Een notenbalk bestaat uit vijf parallelle lijnen met vier tussenruimtes. Noten en rusten krijgen hun toonhoogte en duur door hun positie op de balk en door bijbehorende symbolen. Buiten het bereik van de balk kunnen extra korte lijnen geplaatst worden, ledgerlijnen genoemd.

De toonhoogte op een balk wordt bepaald door de sleutel die aan het begin staat. De G-sleutel (treble) geeft aan welke lijn G is en de F-sleutel (bass) bepaalt F. Er bestaan ook C-sleutels voor alt- en tenorstemmen. Aan de balk staan doorgaans ook een toonsoort (kruisen en mollen) en een maat met tijdsverdeling; bovendien kunnen dynamiek en articulaties aangegeven zijn.

Een notenbalk kan één melodie tonen, maar in veel muziek zijn meerdere staven nodig. Deze staven vormen samen een stelsel en worden meestal met een brace of haak verbonden. Een pianostuk gebruikt bijvoorbeeld een twee-stavenstelsel (rechts en links). Een orkest- of koorscore heeft meerdere staven voor verschillende instrumenten of stemmen.

Noten en rusten krijgen hun duur via de notenwaarde en ritmische tekens; de positie op de balk bepaalt de pitch, terwijl de duur wordt aangegeven door de notenwaarde. Het notenbalksysteem is de gangbare standaard in westerse muziek en kan worden uitgebreid met herhalingssymbolen, dynamiek en articulatie.