nietwijzigbaar

Nietwijzigbaar, ook geschreven als niet-wijzigbaar, is een eigenschap waarbij de toestand van een object of data na creatie niet kan veranderen. In het Engels wordt doorgaans immutability gebruikt. Het tegenovergestelde is wijzigbaar (mutable). Nietwijzigbare objecten komen voor in verschillende domeinen, maar vooral in de informatietechnologie bij data- en programmatuurontwerp.

In de softwareontwikkeling wordt immutability vaak als ontwerpprincipe toegepast om voorspelbaar gedrag en minder fouten te bevorderen. Vaak zijn strings in talen zoals Java, C#, Python en Kotlin immutabel, wat betekent dat hun waarde na aanmaak niet kan worden gewijzigd. Ook veel data-structuren zoals tuples en records worden bij creatie vastgelegd als niet-wijzigbaar. In tegenstelling tot deze immutabele types bieden sommige talen mutabele containers, waardoor delen van een dataobject later kunnen worden aangepast.

Voordelen van nietwijzigbaarheid zijn onder meer gemakkelijker redeneren over code, minder kans op onverwachte veranderingen door andere delen van een programma, betere ondersteuning voor caching en memoization, en verbeterde thread-safety doordat objecten zonder lock kunnen worden gedeeld tussen threads.

Nadelen zijn onder meer mogelijk hogere geheugen- en rekenkundige kosten, omdat bij elke wijziging vaak een nieuw object moet worden aangemaakt. Dit kan de prestaties beïnvloeden in scenarios waar extreem veel mutatie plaatsvindt. Ontwerpen zoals persistente datastructuren of structure sharing worden vaak toegepast om deze nadelen te mitigeren.

Implementatie kan onder meer bestaan uit: geen muterende methoden toekennen, velden privé en final/readonly maken, defensief kopiëren bij teruggeven, en taalvoorzieningen gebruiken zoals records of readonly/const-modifiers.

Zie ook: immutability, persistent data structures, read-only.