kortetermijnpercepties

Kortetermijnpercepties is een term uit de cognitieve psychologie die verwijst naar de directe ervaring van sensorische prikkels kort na de waarneming. Het benadrukt de fase waarin prikkels net verwerkt zijn en nog niet geconsolideerd in langetermijnherinnering. In deze periode spelen aandacht en korte termijn opslag een cruciale rol bij wat we waarnemen, hoe lang de waarneming beschikbaar blijft en welke details verloren gaan.

De mechanismen omvatten sensorisch geheugen, dat prikkels kort bewaart (iconisch geheugen voor visueel, echoisch voor auditief). Iconisch geheugen houdt visuele input doorgaans enkele tientallen tot honderden milliseconden vast; echoisch geheugen kan enkele seconden blijven hangen. Daarna werkt informatie in het werkgeheugen, waar aandacht bepaalt welke prikkels verder worden verwerkt en geïntegreerd met bestaande kennis. Bottom-up kenmerken en top-down verwachtingen beïnvloeden kortetermijnperceptie, en biases kunnen de waarneming in deze fase sturen.

Onderzoek gebruikt masking, attentional blink (een tijdelijk verlies van aandacht), veranderblindheid en snelle seriële presentatie (rapid serial visual presentation, RSVP) om kortetermijnperceptie te bestuderen. De bevindingen hebben implicaties voor ontwerp van gebruikersinterfaces, verkeersveiligheid en getuigenverklaringen, waar snelle en betrouwbare perceptie cruciaal is. Beperkingen zijn onder meer beperkte verwerkingssnelheid en werkgeheugencapaciteit, en variatie tussen individuen in sensorische geheugenduur en interferentie tussen prikkels. Kortetermijnpercepties vormen daarmee een brug tussen sensorische verwerking en vroege cognitieve processen.