kleurwielen

Een kleurwiel is een visueel hulpmiddel in de kleurtheorie, een cirkel waarin kleuren rond elkaar worden geplaatst om relaties en verdelingen tussen tinten inzichtelijk te maken. Het wordt gebruikt bij kunst, ontwerp en visuele communicatie om kleurkeuzes te begrijpen en te sturen.

Historisch gezien ontstond het idee onder invloed van Isaac Newton, die het spectrum in een cirkel rangschikte. Sindsdien zijn er verschillende varianten ontwikkeld, afgestemd op verschillende doeleinden, zoals schilderkunst, drukwerk en digitale weergave.

Modellen van kleurwielen verschillen afhankelijk van het gebruikte kleurmodel. Een subtractieve kleurkring (pigmenten/druk) werkt met primair rood, geel en blauw; secundaire kleuren zijn oranje, groen en violet; tertiaire kleuren ontstaan tussen deze hoeken. Een additieve kleurkring (licht) gebruikt primair rood, groen en blauw; menging geeft cyaan, magenta en geel en uiteindelijk wit bij vol licht.

Kleurenharmonie en relaties op het wiel omvatten onder andere complementaire kleuren (tegenover elkaar liggend op de cirkel), analoge kleuren (naast elkaar), en triadische of tetradische paletten, die verschillende visuele effecten opleveren.

Toepassingen van het kleurwiel zijn onder meer het kiezen van harmonische of contrasterende palettes voor schilderkunst, grafisch ontwerp, branding, mode en interieur. Het ondersteunt ook praktische aspecten zoals leesbaarheid en toegankelijkheid door voldoende contrast te waarborgen.

Beperkingen bestaan uit de invloed van belichting, materiaal en weergaveapparatuur op hoe kleuren uiteindelijk lijken. Het kleurwiel biedt een vereenvoudigde weergave van kleurwaarneming; voor nauwkeurige kleurmeting worden bijvoorbeeld perceptuele kleurruimten zoals CIELAB gebruikt.