kleurtheorie

Kleurtheorie is het vakgebied dat zich bezighoudt met de waarneming, het gebruik en de combinatie van kleuren bij licht en materiaal. Het bestudeert hoe kleuren zich tot elkaar verhouden, hoe ze worden ervaren door het menselijk oog en hersenen, en hoe ze effectief kunnen worden toegepast in kunst, design en communicatie.

Belangrijke concepten zijn kleurmodellen en kleurruimten. Bij additieve modellen zoals RGB worden kleuren gevormd door licht dat op het scherm samenkomt; bij subtractieve modellen zoals CMYK en CMY wordt pigment gemengd en wordt een deel van het licht geabsorbeerd. Traditioneel werd pigmentkleur gezien als rood, geel en blauw; in moderne drukwerkprincipes spreken we van cyaan, magenta en geel (CMY) als basiskleuren, met zwart als optionele toevoeging (CMYK).

Het kleurenwiel ordent hues op een cirkel en helpt bij kleurharmonie. Veelvoorkomende relaties zijn analoge kleuren (naast elkaar op de wiel), complementaire kleuren (tegenover elkaar), en triadische of tetradische combinaties. Perceptie wordt verder beïnvloed door helderheid, verzadiging en context.

Historisch gezien speelde Isaac Newton een cruciale rol met zijn prismabepaling van het spectrum. Later onderzochten Goethe en andere denkers kleur vanuit psychologisch en emotioneel perspectief. In de 20e eeuw leverden kunstenaars en ontwerpers zoals Johannes Itten en Josef Albers belangrijke inzichten op het gebied van contrast, harmonie en perceptie.

Kleurtheorie vindt toepassing in beeldende kunst, grafisch ontwerp, mode en productie. Praktische uitdagingen omvatten metamerie, culturele variatie in kleurinterpretatie en het afstemmen van schermkleur op gedrukt materiaal.