Home

intertekstualiteit

Intertekstualiteit is een theoretisch begrip in de literatuurwetenschap dat de onderlinge verwevenheid van teksten beschrijft. Volgens dit idee wordt elke tekst gevormd door een dialoog met eerdere werken: betekenissen ontstaan door verwijzingen, citaten, allusies en dialogen met wat eraan voorafging. Teksten fungeren zo niet als geïsoleerde objecten, maar als plekken waar verschillende stemmen en genres elkaar kruisen.

De term werd in de jaren zestig geïntroduceerd door de Franse filosoof en criticus Julia Kristeva, die

Intertekstualiteit kan expliciet zijn, bijvoorbeeld door directe citaten of duidelijke allusies, maar ook impliciet via stijl,

De lezer wordt gezien als mede-ontvanger van betekenis die actief tussen teksten navigeert. Dit kan leiden

het
dialogische
karakter
van
taal
benadrukte
en
Bakhtins
ideeën
over
heteroglossie
combineerde
met
een
visie
op
taal
als
collage
van
citaten.
Kristeva
beschreef
teksten
als
“mosaïeken
van
citaten”
waarin
identiteit
en
betekenis
voortdurend
worden
hercodeerd
door
wat
wordt
aangehaald
of
gespiegeld.
thema’s
of
motieven
die
in
andere
werken
terugkeren.
Veelvoorkomende
vormen
zijn
citaten,
parodie,
pastiche
en
herhaalde
echoes.
Het
begrip
wordt
niet
beperkt
tot
de
literatuur:
ook
film,
muziek,
beeldende
kunst
en
reclame
maken
vaak
gebruik
van
intertekstuele
referenties,
waarmee
ze
lezers
of
kijkers
uitnodigen
tot
aanvullende
interpretaties.
tot
verrijkte
interpretaties
en
discussions
over
originaliteit
en
auteursschap.
Kritieken
erkennen
dat
de
term
breed
toepasbaar
is
en
soms
vage
grenzen
heeft,
wat
tot
debat
over
empirische
toepasbaarheid
en
interpretatieve
controle
kan
leiden.