intellectualisatie

Intellectualisatie is een verdedigingsmechanisme uit de psychoanalyse waarbij de emotionele lading van een stressvolle gebeurtenis wordt afgeschermd door de focus op feiten, logica en abstracte analyse. Het doel is emotionele betrokkenheid te verminderen en controle te behouden.

Kenmerkend is een afstandelijke houding, detachering en een nadruk op details, modellen of procedures, terwijl gevoelens en persoonlijke betekenis buiten beschouwing blijven. Het kan gepaard gaan met langdurige mentale analyse en het vermijden van directe emotionele ervaringen.

In de klinische praktijk wordt intellectualisatie gezien als een manier om met rouw, ziekte of trauma om te gaan. In het dagelijks leven kan het functioneren vergemakkelijken bij acute druk, maar langdurig gebruik kan de verwerking belemmeren en persoonlijke groei hinderen.

Oorspronkelijk ontwikkeld binnen de Freudiaanse psychoanalyse en verder uitgewerkt door onder meer Anna Freud. Tegenwoordig wordt het concept vaak gebruikt in klinische psychotherapie, maar ook in onderzoek en populaire psychologie. Kritiekpunten omvatten dat het onderscheid tussen gezonde analytische reflectie en defensieve intellectualisatie soms moeilijk te trekken is en dat de term uiteenlopende verschijningsvormen kent afhankelijk van context en individu.