inkomensschokken

Inkomensschokken zijn plotselinge, onverwachte veranderingen in het inkomen van een huishouden. Ze kunnen voortkomen uit schommelingen in arbeidsinkomen, zoals verlies van werk, minder gewerkte uren of loonverlaging, en uit veranderingen in niet-arbeidsinkomen, zoals onvoorspelbare vermogensinkomsten of wijzigingen in leer- of uitkeringsregelingen. Schokken kunnen zowel negatief als positief zijn en verschillen in duur en voorspelbaarheid.

Schokken worden vaak onderverdeeld in transitorye (tijdelijke) en permanente schokken. Transitorye schokken zijn korte termijn en dekt het inkomen meestal snel eigen; permanente schokken brengen een structurele, langdurige verandering in het inkomen met zich mee. De classifyering hangt samen met de verwachte duur en de impact op toekomstige inkomsten.

Oorzaken van inkomensschokken zijn onder meer veranderingen op de arbeidsmarkt (werkloosheid, wijziging van arbeidscontracten, urenvermindering), gezondheidsproblemen die arbeidsparticipatie beïnvloeden, verschuivingen in kapitaalinkomsten en onzekere overheidsuitkeringen of fiscale veranderingen. Het samenspel met macro-economische omstandigheden kan de kans op schokken vergroten, evenals persoonlijke factoren zoals schulden en toegang tot krediet.

Metingen van inkomensschokken gebeuren doorgaans met longitudinale gegevens die inkomen over meerdere perioden volgen. Kwantitatieve definities gebruiken vaak veranderingen in inkomsten tussen periodes of schokken die een bepaald gedragstermijn overschrijden, en onderscheiden transitorye van permanente effecten.

Gevolgen van inkomensschokken reiken van daling van consumptie en spaargedrag tot verhoogde armoede en schuldenlast, met mogelijk bredere effecten op gezondheid, onderwijs en levenskwaliteit. Bestuurssystemen zoals werkloosheidsverzekeringen en automatische stabilisatoren in het belastings- en transfersysteem kunnen het negatieve effect verzachten door inkomensdaling te dempen.

Onderzoek naar inkomensschokken richt zich op de determinanten, de effectieve respons van huishoudens en de politieke en economische beleidsopties om kwetsbaarheid te verminderen.