glucose6fosfaat

Glucose-6-fosfaat (G6P) is de gefosforyleerde vorm van glucose, waarbij een fosfaatgroep aan koolstof 6 is gebonden. De molecuulformule is C6H13O9P. G6P ontstaat in het cytosol wanneer glucose wordt gefosforyleerd door hexokinase of glucokinase, meestal gebruikmakend van ATP.

G6P fungeert als een centrale tussenstof in meerdere metabole routes. In glycolyse wordt G6P door fosfoglucose-isomerase omgezet in fructose-6-fosfaat, waarna het verder door glycolyse naar pyruvaat kan leiden. In de oxiderende tak van de pentosefosfaatroute wordt G6P omgezet door glucose-6-fosfaatdehydrogenase, wat NADPH oplevert en ribose-5-fosfaat vormt. Daarnaast dient G6P als voorloper in glycogeensynthese: het kan worden omgezet in glucose-1-fosfaat door fosfoglucomutase en vervolgens in UDP-glucose worden verwerkt voor glycogenese.

Locatie en regulatie spelen een belangrijke rol. G6P bevindt zich primair in het cytosol, maar bij de lever en nieren kan glucose-6-fosfaat worden gedephosforyleerd tot vrije glucose door het enzy m glucose-6-fosfatase in het endoplasmatisch reticulum; dit proces draagt bij aan de handhaving van de bloedglucosespiegels tijdens vasten. Het G6P-niveau kan de activiteit van hexokinase en andere stappen beïnvloeden door productinhibitie in weefsels waar hexokinase I-III aanwezig zijn; in de lever werkt glucokinase minder gevoelig op G6P.

Klinische relevantie omvat onder meer glucose-6-fosfatase-deficiëntie, wat leidt tot Von Gierke ziekte (GSD I), een aandoening met verstoring van de bloedglucose-regulatie. G6PD-deficiëntie is gerelateerd aan de pentosefosfaatroute, maar gaat niet direct over G6P zelf.