formaatien

Formaatien zijn de verschillende formaten of afmetingen die gebruikt worden om objecten of informatie te beschrijven en uit te wisselen. Het begrip is toepasbaar in uiteenlopende domeinen, van tastbare voorwerpen zoals papier en posterformaat tot digitale representaties zoals bestanden en databases. In de praktijk verwijst formaatien vaak naar zowel de fysieke maat als de codering of structuur waarin gegevens zijn vastgelegd.

In de fysieke wereld zijn papieren formaten vastgelegd in normen zoals ISO 216, die de A-reeks omvat (A0 tot A10). Andere systemen gebruiken letter- of folio-formats voor drukwerk en affiches, terwijl film en televisie eigen beeld- en geluidformaten kennen, met verschillende beeldsensoren en beeldverhoudingen.

Voor digitale bestanden zijn er talloze formats en codecs, zoals afbeeldingen (JPEG, PNG, TIFF), video (MP4, MKV, MOV), audio (MP3, AAC, WAV) en documenten (PDF, DOCX, ODT). Veel formaten omvatten zowel een inhoudselement als metadata en kunnen gecomprimeerd of ongecomprimeerd zijn. Er is ook verschil tussen containerformaten (zoals MP4) en encodeerformaten (zoals H.264 binnen MP4).

Formaatstudies benadrukken interoperabiliteit, compatibiliteit tussen systemen en langdurige bewaring. Organisaties kiezen formaten met brede ondersteuning, duidelijke specificaties en ontsluitingsmogelijkheden voor toekomstige software. Bij digitale archivering spelen houdbaarheid en migratiebeleid een rol, terwijl bij drukwerk en publishing kleurensystemen en resolutie belangrijke factoren zijn.