exocytózy

Exocytoza to proces, w którym komórki wydzielają cząsteczki na zewnątrz poprzez fuzję pęcherzyków z błoną plazmatyczną i uwolnienie zawartości do przestrzeni pozakomórkowej. Występuje w wielu typach komórek: neurony uwalniają neurotransmitery, komórki endokrynne hormony, a także gruczoły sekrety mucyn i enzymów. U roślin exocytoza uczestniczy w secrecji składników ściany komórkowej i enzymów, a także w ogólnym remoncie błon.

Mechanizm exocytozy obejmuje powstawanie pęcherzyków w aparacie Golgiego lub magazynowanie substancji w komórce, ich transport do błony plazmatycznej, a następnie fuzję z nią. Docking i priming przygotowują pęcherzyki do połączenia. Kluczową rolę odgrywają białka SNARE (v-SNARE na pęcherzyku, t-SNARE na błonie docelowej) oraz białka pomocnicze, takie jak Rab GTPazy, Munc18 czy complexin. W sekrecji regulowanej Ca2+ działa jako sygnał uruchamiający, dzięki sensorom Ca2+ (np. synaptotagmina), co prowadzi do otwarcia węzła fuzji i uwolnienia zawartości.

Rodzaje exocytozy obejmują sekrecję konstytutywną (niezależną od bodźców Ca2+) oraz sekrecję regulowaną (zależną od Ca2+). Dodatkowo w wielu komórkach następuje egzocytoza lizosomalna lub uwalnianie exosomów po fuzji pęcherzyków endosomalnych wielokrotnych z błoną plazmatyczną.

Znaczenie exocytozy jest krytyczne dla komunikacji między komórkami, sekrecji hormonów, enzymów i mucyn, a także utrzymania homeostazy błon. Defekty w elementach egzocytozy mogą zaburzać funkcje synaps, wydzielanie hormonalne lub odpowiedź immunologiczną.