eiwitfuncties

Eiwitten vervullen een breed scala aan functies die essentieel zijn voor cellen en organismen. De werking van een eiwit hangt nauw samen met zijn ruimtelijke structuur en met interacties met andere moleculen. Eiwitfuncties worden vaak onderverdeeld in verschillende hoofdtypen: structurele, katalytische (enzymatische), transport- en opslag-, signaal- en regulatie-, immuun- en motorische functies, evenals rollen bij genregulatie en detoxificatie.

Structurele eiwitten leveren mechanische stevigheid en vorm aan weefsels (bijv. collageen, keratine). Enzymen versnellen chemische reacties en hebben een katalytisch actief centrum waar substraten binden. Transport- en opslagproteïnen verplaatsen moleculen of slaan ze op: hemoglobine vervoert zuurstof, membraanale kanalen en pompen verplaatsen stoffen, ferritine slaat ijzer op.

Signaal- en regulatie-eiwitten reguleren celactiviteiten en communicatie tussen cellen: hormonen, receptoren en signaalroutes; genregulatie-eiwitten zoals transcriptiefactoren bepalen welke genen aan of uit staan. Immuniteitssysteem-eiwitten zoals antilichamen beschermen tegen ziekteverwekkers. Motorische eiwitten zoals actine en myosine dragen bij aan beweging en spiercontractie. Detoxificatie-eiwitten zoals cytochroom P450 spelen een rol bij afbraak van toxische verbindingen.

De activiteit van eiwitten wordt vaak geregeld door cofactors en post-translationele modificaties (bijv. fosforylering, glycosylatie) en door de omgeving. Fouten in eiwitstructuur of -functie kunnen leiden tot ziekte.