edelheid

Edelheid is een Nederlands zelfstandig naamwoord dat de kwaliteit van adel of van edel gedrag aanduidt. Het verwijst naar een eigenschap van iemand die zich onderscheidt door innerlijke waardigheid en integriteit, en kan zowel verwijzen naar iemands afkomst als naar morele kwaliteiten. In bredere zin beschrijft edelheid het streven naar hoge normen in menselijk handelen en verfijning in gedrag.

Etymologie: edelheid komt van edel "nobel" en -heid, een achtervoegsel dat abstracte eigenschappen aanduidt. Het heeft verwante vormen in andere Germaanse talen, zoals Duits Edelheit. Oorspronkelijk werd het begrip zowel gebruikt voor de adellijke stand als voor morele deugden; tegenwoordig ligt de focus vaak op de morele betekenis.

Historisch gezien stond edelheid in sommige samenlevingen in nauwe relatie tot de adellijke standen, waar adel privileges en macht kon dragen. Los daarvan werd edelheid ook gezien als een ideaal van gedrag dat ieder mens kon nastreven — zoals integriteit, vrijgevigheid, moed en eerlijke omgang met anderen — ongeacht afkomst.

In modern taalgebruik verwijst edelheid vooral naar karakter en ethische houding, minder naar sociale status. In literatuur, retoriek en filosofie fungeert het als term om nobele kwaliteit of verheven motieven aan te duiden.

Synoniemen en verwante begrippen zijn adel (als sociale stand), edelmoedigheid, integriteit en eer.