calvinisme

Calvinisme is een stroming binnen het protestantisme die ontstond in de Reformatie van de 16e eeuw en sterk is beïnvloed door Johannes Calvijn en de theologie van Genève. Het behoort tot de bredere Reformeerde traditie en legt de nadruk op de soevereiniteit van God, de totale zondigheid van de mens en de redding door genade, die ontploft door God zelf en geopenbaard is in de Schrift.

Een kern van het calvinisme is de predestinatie en genade. De leer wordt vaak samengevat in vijf punten, bekend als TULIP: totale verdorvenheid, ongeconditioneerde verkiezing, beperkte verzoening, onweerstaanbare genade en volharding van de heiligen. Naast deze leer staanschriftgezag, het verbond en prediking centraal. De prediking en catechese vormen belangrijke pijlers van de pastorale praktijk, en de-eslintacking van de kerk is gericht op gemeenschap, discipline en nabijheid tot God.

Historisch verspreidde het Calvinisme zich via Franse Hugenoten naar diverse delen van Europa en daarna door de wereld. In Nederland leidde het tot de Nederlandse Hervormde Kerk en diverse Gereformeerde kerken; in Schotland vloeide het samen met het presbyterianisme; in Engeland en de latere koloniën ontstonden verschillende calvinistische gemeenschappen die ook Noord-Amerika en andere continenten bereikten.

Kerkelijk leven kent vaak een presbyteriaal of gereformeerd bestuur met predikanten, ouderlingen en diakenen, die samenwerken in gemeenten en via synodale verbanden. De confessionele basis wordt traditioneel gevormd door drie Formulieren van Eenheid: de Belgisch-Geloofsbelijdenis, de Heidelbergsche Catechismus en de Dordtse Leerregels. De sacramenten zijn doop en avondmaal, doorgaans toegankelijk voor gelovigen en kinderdoop is wijdverbreid. Calvinistische kerken hebben een grote invloed gehad op onderwijs, ethiek en maatschappelijke ontwikkelingen wereldwijd, met variaties in nadruk en interpretatie.