basenparingen

Basenparingen is het proces waarbij nucleotidebasen in DNA en RNA specifieke paren vormen via waterstofbruggen, waardoor de basen complementair zijn. Dit mechanisme stabiliseert de dubbele helix en maakt informatieoverdracht mogelijk tijdens celprocessen zoals replicatie en transcriptie. Basenparingen bepalen ook hoe een streng als sjabloon kan dienen voor de opbouw van een tweede streng.

In DNA paren adenine (A) met thymine (T) en guanine (G) met cytosine (C). A-T-paren bestaan uit twee waterstofbruggen, G-C-paren uit drie, waardoor GC-paaringen doorgaans sterker zijn dan AT-paringen. In RNA vervangt thymine thymine door uracil (U), zodat A-U paren ontstaan. De twee DNA-strengen zijn antiparallel georiënteerd, waardoor complementaire basen elkaar op gelijke afstand aantrekken.

Chargaffs regels beschrijven het evenwicht: in dubbelstrengs DNA komt de hoeveelheid A overeen met T en G met C. De GC-inhoud beïnvloedt de stabiliteit van de streng en het smeltpunt van het molecuul. Basenparingen zijn daarom cruciaal voor correcte kopieerprocessen en genexpressie, en mutaties ontstaan vaak als gevolg van fouten in paring of herstelmechanismen.

Toepassingen en variatie: het principe ligt ten grondslag aanPCR, DNA-sequentiering en moleculaire diagnostiek. In RNA-structuren kunnen niet-standaard paringen optreden, zoals wobble-paarvorming, wat invloed heeft op translatie en regulatie van genen. Basenparingen vormen zo de kern van erfelijkheid en cellulaire werking.