autoimmunologicznym

Autoimmunologia, zwana także autoimmunologią, to gałąź immunologii zajmująca się chorobami autoimmunologicznymi, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki organizmu. Termin autoimmunologiczny opisuje natomiast związane z tym zjawiska, mechanizmy i choroby.

Główne mechanizmy patologiczne obejmują utratę tolerancji immunologicznej wobec antygenów własnych, produkcję autoprzeciwciał i aktywację autoreaktycyjnych limfocytów T oraz B, a także produkty zapalne. Czynniki genetyczne, zwłaszcza określone allelowe warianty HLA, oraz czynniki środowiskowe (infekcje, palenie tytoniu) odgrywają istotną rolę. Mechanizmy takie jak mimikra molekularna, epitope spreading i aktywacja bystanderowa współtworzą patogenezę wielu chorób.

Choroby autoimmunologiczne obejmują zarówno schorzenia narządowo-swoiste (np. cukrzyca typu 1, choroby tarczycy autoimmunologiczne, choroby autoimmunologiczne żołądka i jelit), jak i choroby układowe (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy, zespół Sjögrena, choroby naczyń). Rozpoznanie opiera się na kombinacji objawów klinicznych, badań laboratoryjnych (autoantycia takie jak ANA, anti-dsDNA, anty-CCP, anty-TPO, GAD65), markerów biochemicznych oraz oceny zajęcia narządów.

Leczenie ma na celu zmniejszenie aktywności układu odpornościowego, kontrolę objawów i zapobieganie uszkodzeniom narządów. Stosuje się kortykosteroidy, leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh), leki immunosupresyjne oraz leki biologiczne ukierunkowane na konkretne mediatory zapalne (np. inhibitory TNF, inhibitory interleukin). W diagnostyce i terapii ważna jest także edukacja pacjenta, monitorowanie chorób współistniejących oraz styl życia.

Perspektywy badań obejmują odmładzanie tolerancji immunologicznej, terapie swoiste dla antygenów, mikrobiom i medycynę precyzyjną, które mają na celu lepsze dostosowanie leczenia do pacjenta.