Zelfopgelegd

Zelfopgelegd is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat verwijst naar regels, normen of beperkingen die iemand uit eigen wil oplegt, zonder externe dwang van buitenaf. Het contrast is vaak met regels die door anderen zijn opgelegd, zoals wetten, organisaties of autoriteiten. Een zelfopgelegde maatregel wordt doorgaans ingesteld om controle, discipline of veiligheid te bevorderen, of om persoonlijke doelen te realiseren.

Etymologisch bestaat het woord uit zelf (daarmee "door jezelf") en opgelegd (wat is opgelegd of opgelegd). In gebruik verschijnt het veelvuldig in combinatie met zelfstandige termen zoals zelfopgelegde regels, zelfopgelegde deadlines, of zelfopgelegde dieetregels. De uitdrukking benadrukt daarmee de vrijwillige aard van de handeling.

Toepassingsgebieden zijn onder meer psychologie, sociologie en management. Voorbeelden zijn zelfopgelegde deadlines om werkdruk te beheersen, zelfopgelegde strikte dieetregimes, of zelfopgelegde normen voor gedrag en prestaties. De mate van vrijwilligheid kan variëren en hangt af van de context en van persoonlijke overtuigingen.

Voordelen van zelfopgelegde maatregelen zijn vaak zelfregulering en gemotiveerde verandering. Nadelen kunnen bestaan uit overmatige strengheid, inconsistentie of stress wanneer de grenzen te streng worden gehandhaafd. In moderne discussies wordt het begrip ook gebruikt bij het analyseren van welzijn en autonomie.