Vitaminy

Vitaminy to organiczne, niezbędne mikroskładniki odżywcze uczestniczące w licznych procesach biochemicznych organizmu. Są potrzebne w bardzo małych ilościach i niektóre z nich muszą być dostarczane z pożywieniem, ponieważ organizm nie potrafi ich wytworzyć w wystarczających ilościach.

Wyróżnia się dwie główne grupy witamin: witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) oraz rozpuszczalne w wodzie (C i witaminy z grupy B). Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być magazynowane w organizmie, co sprzyja kumulowaniu ich przy nadmiarze, natomiast witaminy wodno‑rozpuszczalne są zwykle wydalane wraz z moczem i rzadziej prowadzą do zatrucia.

Funkcje obejmują m.in. wsparcie widzenia (witamina A), metabolizm wapnia i kości (witamina D), antyoksydację (witamina E, C), krzepnięcie krwi (witamina K) oraz udział w metabolizmie energetycznym i produkcji czerwonych krwinek (witamina B-kompleks). Źródła obejmują owoce, warzywa, produkty mleczne i mięsne, zboża wzbogacane, a także syntezę w skórze (witamina D) i w jelitach (witamina K).

Niedobór prowadzi do chorób takich jak szkorbut (witamina C), krzywica i osteomalacja (witamina D), pelagra (witamina B3) oraz beri-beri (witamina B1). Nadmiar niektórych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach może być toksyczny, dlatego suplementacja powinna być prowadzona ostrożnie, zwłaszcza przy stałym wysokim dawkowaniu.

Dzienna podaż zależy od wieku, płci i stanu zdrowia. Najczęściej zalecana jest zróżnicowana dieta; w określonych sytuacjach (ciąża, starzenie, niedobory, ograniczenia dietetyczne) stosuje się suplementy witaminowe po konsultacji z lekarzem. Nie powinny one zastępować zrównoważonego odżywiania, a produkty wzbogacane mogą uzupełnić codzienne dawki.