Verzamelcategorieën

Verzamelcategorieën zijn categorieën die worden gebruikt om objecten in een verzameling te ordenen. Ze vormen een belangrijk instrument in museologie, archiefwetenschap en bibliotheekbeheer en dienen de beschrijving, vindbaarheid en ontwikkeling van collecties. Een verzamelcategorie kan thematisch, functioneel, materiaalspecifiek of chronologisch zijn en wordt meestal toegepast in combinatie met metadata en taxonomieën. Het doel is een consistente indeling die zoekopdrachten ondersteunt, vergelijkingen mogelijk maakt en beslissingen over aanschaf en behoud faciliteert.

In de praktijk onderscheiden instellingen vaak een hiërarchie van hoofd- en subcategorieën. Voor een museum kan een hoofdverzameling bestaan uit categorieën zoals beeldende kunst, kunstnijverheid, historische objecten en documenten. Voor een bibliotheek kunnen categorieën bestaan uit fictie, non-fictie, wetenschap en tijdperken. In digitale collecties komen verzamelcategorieën vaak neer op media-type zoals foto’s, tekeningen, audio en video. De categorieën dienen zo gekozen te worden dat ze zowel specifiek als schaalbaar blijven.

Verzamelcategorieën worden vastgelegd in beleid en metadata-standaarden. Ze moeten duidelijk gedefinieerd zijn, zodat catalogiseerders hetzelfde begrip gebruiken. Veel instellingen koppelen verzamelcategorieën aan bredere taxonomieën of ontologieën, zoals Dublin Core voor beschrijving en CIDOC CRM voor semantische relaties. De ontwikkeling van verzamelcategorieën is vaak dynamisch en vereist periodieke herziening.

Uitdagingen omvatten overlap tussen categorieën en polysemie, verschuivingen in erfgoedwaardering en meertalige terminologie. Best practices omvatten duidelijke definities, gebruik van gecontroleerde lijsten, documentatie van grensgevallen en betrokkenheid van stakeholders bij herziening.