Trotskisme

Trotskisme, ook wel trotskisme, is een stroming binnen het marxisme die is gebaseerd op de ideeën van Leon Trotsky, een sleutelfiguur in de Russische Revolutie. Het verzet zich tegen wat Trotsky beschreef als de bureaucratische verdeling van macht onder Stalin en stelt dat de arbeidersklasse wereldwijd de revolutie kan en moet leiden. Een centraal principe is de permanente revolutie: de arbeidersrevolutie kan in kapitalistische landen direct socialistische transformatie realiseren, vaak met internationale revolutie als voorwaarde.

Trotskisme kritiseert de tweefasenleer die een bourgeois-democratische revolutie scheidt van socialistische revolutie. Volgens Trotsky kunnen democratische en sociale hervormingen samengaan en zelfs in landen met zwakke burgerlijke klassen tot socialisme leiden. Het overgangsprogramma van trotskistische stromingen roept om onmiddellijke, brede eisen die arbeiders en andere verarmde lagen mobiliseren en geleidelijk aan de macht overnemen. Internationalisme en anti-imperialisme behoren tot de kernwaarden, evenals kritiek op bureaucratische macht binnen de staat en de partij.

Historisch ontstond het trotskisme na de breuk met de Stalinistische leiding in de late jaren 1920. Trotsky werd uit de Communistische Partij gezet en in ballingschap zette hij zich in voor de Vierde Internationale, opgericht in 1938. Sindsdien bestaan diverse trotskistische stromingen en partijen wereldwijd, vaak verwant aan de Vierde Internationale of aan afscheidingen daarvan.

In hedendaagse politiek zijn trotskistische groeperingen uiteenlopend in invloed, maar ze blijven actief in vakbondswerk, anti-imperialistische mobilisaties en internationale solidariteitsbetogingen, met nadruk op democratische arbeiderscontrole en internationale samenwerking.