Stikstofpentaoxide

Stikstofpentaoxide, met de chemische formule N2O5, is het anhydride van salpeterzuur (HNO3). Het bestaat uit twee NO3-groepen die via een zuurstofbrug aan elkaar zijn gekoppeld. In chemische praktijken kan het gezien worden als een sterke oxidator en een reagentia voor nitrering.

Eigenschappen en voorkomen

Stikstofpentaoxide verschijnt als een witte tot kleurloze kristallijne stof die bij kamertemperatuur op korte termijn stabiel kan zijn, maar die snel hydrolyseert in aanwezigheid van water tot salpeterzuur. Het is zeer hygroscopisch en reageert heftig met water en met veel organische verbindingen. In droge oxidatiemiddelen en nitratiereacties wordt het doorgaans als vloeibaar of vast stof gebruikt, afhankelijk van de omstandigheden.

Productie en reactiviteit

N2O5 wordt doorgaans gevormd uit de condensatie of dehydratie van salpeterzuur onder gecontroleerde omstandigheden. Het dient als krachtig nitrerend reagentia in organische synthese en kan worden gebruikt om nitroverbindingen te vormen. Door contact met water vormt zich direct HNO3, waardoor het molecule-in-water reactie snel verloopt. Het materiaal is bovendien een sterke oxidator en vereist zorgvuldige opslag en hantering om risico’s op reactie met brandbare of reducerende stoffen te beperken.

Toepassingen en veiligheidsaspecten

Historisch gezien werd stikstofpentaoxide gebruikt als nitrerend middel in de synthese van nitroverbindingen en als tussenstap in processen die salpeterzuur betreffen. Het wordt opgeslagen onder droge, koele omstandigheden en in afgeschermde, goed geventileerde installaties. Veiligheidsmaatregelen omvatten het dragen van passende beschermingsmiddelen, vermijden van vochtigheid en contact met brandbare materialen, en het beperken van blootstelling aan stofdeeltjes of dampen. Door zijn oxiderende aard en snelle hydrolyse vereist het gebruik strikte procedurele controles.