Stageverlichting

Stageverlichting is het geheel van verlichtingstechnieken en -apparatuur die wordt toegepast bij podiumproducties zoals theater, concerten en televisieshows. Het doel is om personen en decor te verlichten, de gewenste sfeer te creëren en ruimtelijke diepte aan te geven. Belangrijke aspecten zijn intensiteit, kleur, richting en textuur van het licht.

Historisch gezien begon stageverlichting met gaslicht en kaarslicht en werd later elektrisch gemaakt. In de loop van de twintigste eeuw kwamen dimmers en gestuurde lichtbronnen, waardoor regisseurs met precieze cues konden werken. Moderne voorstellingen combineren traditionele instrumenten zoals Fresnel-lampen en ellipsoïdale reflectorspots (ERS) met PAR-lampen en steeds vaker LED- en beweegbare fixtures.

Belangrijke types instrumenten zijn Fresnel-lampen voor zachte, brede verlichting; ERS voor scherpe kanten en gericht licht; PAR-lampen voor compacte, krachtige washes; en beweegbare koppen, oftewel moving heads, die richting, kleur en beweging kunnen veranderen. LED-verlichting biedt compacte, energiezuinige opties met geïntegreerde kleurmenging.

Besturing verloopt via dimmers en een lichtconsole die DMX512 als communicatieprotocol gebruikt. Een lichtontwerp omvat een lichtplan met positie en eigenschappen van elke lamp, en cues die tijdens de voorstelling worden uitgevoerd.

Kleur wordt vaak bereikt met kleurfilters (gel) of door kleurmenging in LED's. Tekstuur en vorm krijgen ook via beam angle, gobos, iris, barn doors en frost.

Veiligheid speelt een grote rol: rigging, bekabeling en warmteafvoer vereisen deskundigheid en naleving van normen. Apparatuur moet correct worden geaard, geventileerd en periodiek worden onderhouden.

Stageverlichting is essentieel in theater, muziek en televisie om focus te sturen, sfeer te bepalen en het verhaal visueel te ondersteunen.