Sonderformaten

Sonderformaten zijn speciale formaten die afwijken van de gangbare standaardafmetingen van boeken en drukwerk in een bepaalde markt. Ze kunnen betrekking hebben op grootte, binding, papiertype, paginalayout of extra kenmerken zoals vouwplaten, inzetstukken of een beschermende doos. Doordat het formaat buiten de gebruikelijke maatvoering valt, ontstaan vaak unieke productkenmerken die de leeservaring, het behoud en de prijs beïnvloeden.

In de praktijk worden sonderformaten toegepast om verschillende redenen. Voor kunstboeken en uitgaven met veel afbeeldingen is een groter formaat aantrekkelijk omdat details beter zichtbaar zijn. Luxe- en jubileumuitgaven gebruiken vaak afwijkende formaten in combinatie met een bijzondere binding, premium papier en een slipcase of sober doos. Kleinere of bijzondere miniaturen, pocketuitgaven met afwijkende kenmerken en verzameluitgaven vormen eveneens voorbeelden van sonderformaten. Het doel is meestal esthetiek, leeservaring, draagbaarheid of verzamelwaarde, en soms ook marketingroering door onderscheidend te zijn ten opzichte van reguliere edities.

Het produceren van sonderformaten brengt specifieke uitdagingen en kosten met zich mee. Doordat de afmetingen en productiemethoden af wijken van standaardlijnen, kan voorraad- en logistiekbeheer complexer zijn en kunnen drukwerk- en bindkosten hoger uitvallen. Voor bibliotheken en catalogi vormen sonderformaten extra metadataonderdelen; formaat, binding en eventuele extra’s worden expliciet vermeld zodat kopers en gebruikers de juiste editie kunnen identificeren.

Samengevat: sonderformaten betreffen afwijkende boekformaten die creativiteit, functionaliteit en marktdifferentiatie bevorderen, maar ook invloed hebben op prijs, productie en catalogisering.