Overschotten

Overschot is de hoeveelheid die overblijft nadat aan een behoefte of doel is voldaan, of de hoeveelheid waarmee inkomsten de uitgaven overstijgen. Het meervoud overschotten wordt gebruikt voor verschillende vormen van surplus, zoals begrotingsoverschot, handelsoverschot of productieoverschot. Het begrip stamt uit over + schot.

Vormen

Begrotingsoverschot ontstaat wanneer de inkomsten van de overheid hoger zijn dan de uitgaven in een bepaalde periode. Dit kan leiden tot lagere schulden of extra ruimte voor investeringen, maar ook tot het afbouwen van maatregelen die nodig zijn voor economische stabiliteit. Een handels- of betalingsbalansoverschot verschijnt wanneer een land meer exporteert dan importeert, wat invloed heeft op de wisselkoers en kapitaalstromen. Productie- en voedseloverschotten ontstaan door overproductie of seizoensgebonden vraag, en vereisen opslag, export of sanering; voedseloverschotten kunnen tot verspilling leiden als ze niet tijdig worden benut.

Toepassing en beleid

Overheden en bedrijven benaderen overschotten met instrumenten zoals fiscale maatregelen, prijssturing, quota, subsidies of opslagfaciliteiten om surplus te beheersen of te benutten. In beleidsdebatten kunnen overschotten zowel als positief (ruimte voor investeringen) als negatief (verspilling of verstoorde markten) worden gepositioneerd.

In het dagelijks taalgebruik kan overschot ook verwijzen naar leftovers van voedsel, maar in economische context verwijst het vooral naar financieel of productief surplus.

Metingen

Het begrotingssaldo (positief bij een begrotingsoverschot), de handelsbalans en voorraad- of productie-statistieken geven aan waar en in welke omvang een overschot voorkomt.