Oorzaakreden

Oorzaakreden is in de filosofie van handelen een term die verwijst naar een reden die als oorzaak fungeert van een handeling of gebeurtenis.

In discussies over redenen voor handelen maakt men vaak een onderscheid tussen oorzakelijke redenen en waarderedenen (ook wel normatieve redenen genoemd). Oorzakelijke redenen verklaren waarom iemand handelt, terwijl waarderedenen verklaren waarom iemand iets zou moeten doen en kunnen dienen als rechtvaardiging of motivatie. Het onderscheid is niet altijd scherp, omdat eenzelfde reden zowel oorzakelijk als normatief van aard kan zijn.

Oorzaakredenen hangen samen met de mentale staten van de agent—zoals overtuigingen, verlangens en intenties—die causale contributies leveren aan de uitvoering van de handeling. Een veelgebruikt voorbeeld: "Hij liep weg omdat hij het gevaar zag" — het geloof in het gevaar en de angst spelen een causale rol bij de handeling. In de theorie van actie, zoals die van Donald Davidson, worden intentionele staten vaak gezien als deel van de oorzakelijke keten die naar de handeling leidt.

Kritiek en discussie: sommige denkers beweren dat redenen werkelijk als oorzaken kunnen dienen, terwijl anderen beweren dat redenen primair normatief van aard zijn en slechts indirecte oorzaken vormen. In veel bronnen ligt de nadruk op de mogelijkheid van overlapp: een waarderedene kan ook een oorzakelijke rol hebben, en andersom.

Zie ook: reden voor actie, rationele uitleg, causale verklaring, normatieve redenen, intentie.