Ontvankelijkheid

Ontvankelijkheid is een juridisch begrip dat aangeeft of een procedureel handeling, een verzoek of een hoger beroep in behandeling kan worden genomen door de bevoegde rechter of bestuursorgaan. Het gaat hierbij om de vraag of de partij die een vordering indient, daartoe bevoegd, tijdig en op de juiste manier gerechtigd is. Een zaak kan ontvankelijk zijn maar inhoudelijk ongegrond.

In civiele en administratieve procedures wordt de ontvankelijkheid vooral beoordeeld voordat inhoudelijke beoordeling plaatsvindt. Een verzoek kan bijvoorbeeld niet-ontvankelijk zijn wegens gebrek aan rechtsbelang, gebrek aan vertegenwoordiging, of omdat het formeel niet voldoet aan de vereisten (juiste formulering, ondertekening, indiening bij het juiste orgaan). Ook termijnoverschrijding of het ontbreken van de bevoegdheid van het gekozen rechtscollege kan leiden tot niet-ontvankelijkheid.

De beoordeling van ontvankelijkheid kan door de rechter of het bestuursorgaan zelf plaatsvinden, soms op verzoek van één van de partijen als een exceptie. Als ontvankelijkheid wordt vastgesteld, wordt de zaak meestal zonder inhoudelijke behandeling afgedaan. Als ontvankelijkheid ontbreekt, kan de zaak nog worden heropend onder juiste voorwaarden, afhankelijk van de specifieke wetgeving en termijnregelingen.

Ontvankelijkheid staat los van de merites van de vordering. Een zaak kan ontvankelijk maar inhoudelijk ongegrond zijn, of juist volledig ontvankelijk en toch gegrond zijn op basis van de feiten en het recht. Het begrip is centraal in het waarborgen van een correcte en efficiente rechtsgang.