Luchtvaartverdragen

Luchtvaartverdragen zijn internationale overeenkomsten die het internationale luchtvervoer regelen. Ze bepalen wie recht heeft om tussen landen te vliegen, welke vervoerders toegang krijgen tot markten en hoe veiligheid, aansprakelijkheid en toezicht worden geregeld. De regels richten zich op vliegoperaties, verkeersrechten, en de wijze waarop staten elkaar controleren en aanspreken.

Het belangrijkste kader werd gevormd door het Verdrag van Chicago (1944) en de activiteiten van de International Civil Aviation Organization (ICAO). Chicago erkende soevereiniteit over het nationale luchtruim en leidde wereldwijd normen en aanbevelingen op het gebied van veiligheid, navigatie en operationele procedures. ICAO ontwikkelt SARPs (standaards en aanbevolen praktijken) die door lidstaten worden opgenomen in nationale regelgeving en toezicht.

De meeste luchtvaartverdragen zijn bilateraal: staten onderhandelen bilaterale luchtvaartafspraken die onder meer verkeersrechten, capaciteit, frequentie en de aanwijzing van luchtvaartmaatschappijen regelen, evenals de behandeling van elkanders carriers en passagiers. Daarnaast bestaan multinationale kaders en open-marktverdragen zoals Open Skies-overeenkomsten, en in de Europese Unie een geïntegreerde interne markt met bilaterale betrekkingen tussen EU-lidstaten en derde landen.

Veiligheid en aansprakelijkheid zijn centrale onderwerpen. SARPs en nationale toezichtautoriteiten zorgen voor certificering en operationele veiligheid. Voor aansprakelijkheid in internationale luchtvracht geldt het Montreal-verdrag (1999), dat de aansprakelijkheid voor overlijden of letsel van passagiers, en voor schade aan bagage en vracht regelt en de grenzen van aansprakelijkheid moderniseert.

Procedure en handhaving verlopen via onderhandeling, ratificatie en inwerkingtreding van verdragen; geschillen kunnen via diplomatieke kanalen, arbitrage of internationale rechtsmechanismen worden aangepakt. De invloed van luchtvaartverdragen strekt zich uit tot reizen, handel, veiligheid en economische ontwikkeling.