Leefklimaat

Leefklimaat is een term uit de sociale wetenschappen die verwijst naar het sociale en fysieke klimaat waarin mensen wonen, met name binnen het gezin maar ook in de directe woonomgeving. Het omvat hoe mensen met elkaar omgaan, de emotionele warmte en steun die men ervaart, de normen en verwachtingen, en de structuur van dagelijkse routines, veiligheidsgevoel en voorspelbaarheid. Daarnaast spelen de fysieke leefomstandigheden een rol, zoals woningkwaliteit, lawaai en ruimtegebrek. Het begrip wordt vooral gebruikt bij de ontwikkeling en het welzijn van kinderen en jongeren, maar kan ook van toepassing zijn op het volwassen leven in huis en gemeenschap.

Belangrijke componenten zijn onder meer de kwaliteit van de gezinsrelaties (respect, responsiviteit, conflictbeheer), communicatie, toezicht en discipline, het vastleggen van regelmaat, en de veiligheid van de woonsituatie. Bijkomende factoren zoals sociaaleconomische status, culturele achtergrond, migratie-ervaring en de mate van sociale steun beïnvloeden het leefklimaat. Een positief leefklimaat wordt geassocieerd met betere emotionele ontwikkeling, minder gedragsproblemen en betere schoolprestaties; een negatief klimaat kan leiden tot stress, angst en ongewenste gezondheidseffecten.

Beoordeling van leefklimaat gebeurt vaak via vragenlijsten, observaties van gezinssituaties en informatie uit woning- of buurtbezoeken. Beleidsmatig wordt ingezet op opvoedingsondersteuning, verbetering van woningomstandigheden en buurtsamenwerking om het leefklimaat te verbeteren.