Dyspersja

Dyspersja (dispersion) to proces polegający na rozbiciu materiału na drobne cząstki lub krople i rozprowadzeniu ich w otaczającym środowisku, tworząc układ heterogeniczny. Cząstki rozproszone (faza rozproszona) mogą być stałe, cieczowe lub gazowe; nośnik (medium rozpraszające) również może być cieczą, gazem lub ciałem stałym. W zależności od stanu dispergowanej fazy i medium wyróżnia się m.in.: zawiesiny (cząstki stałe w cieczy), emulsje (faza ciekła w innej cieczy), aerozole (faza stała lub ciecz w gazie) i piany.

Dyspersja ma kluczowe znaczenie w wielu gałęziach przemysłu, takich jak produkcja farb i lakierów, kosmetyków, żywności oraz farmaceutyków. Zastosowania obejmują wytwarzanie pigmentów, nanoszenie powłok, przygotowywanie stabilnych formulacji leków i procesy separacyjne.

Mechanizmy dyspersji obejmują fizyczne rozbijanie aglomeratów na mniejsze cząstki oraz stabilizację, która zapobiega ponownemu łączeniu się cząstek. Stabilizacja może być elektrostatyczna, steryczna lub mieszana; skuteczność zależy od sił powierzchniowych, ładunku na powierzchniach, pH, składu środowiska i warunków przetwarzania.

W optyce dyspersja odnosi się także do zależności załamania światła od długości fali, co prowadzi do rozszczepienia białego światła na kolory. W praktyce mierzy się ją m.in. przez dynamikę rozpraszania światła oraz mikroskopię.

Termin dyspersja występuje w naukach materiałowych, chemii i fizyce i obejmuje różne zjawiska rozpraszania materii lub energii.