DNAtranscriptie

DNAtranscriptie is het proces waarbij een DNA-streng als sjabloon dient voor de synthese van een RNA-molecuul. Bij eukaryoten vindt dit plaats in de celkern; bij prokaryoten in het cytoplasma. De eerste stap is initiatie: RNA-polymerase bindt aan een promotor met de hulp van transcriptiefactoren. Verschillende RNA-polymerasen bestaan: RNA-polymerase II produceert vooral mRNA, RNA-polymerase I rRNA en RNA-polymerase III tRNA en andere kleine RNA-moleculen. De synthese gebeurt 5' naar 3', terwijl de DNA-dubbelhelix lokaal wordt geopend.

Tijdens elongatie wordt een RNA-keten gesynthetiseerd terwijl de polymerase langs het sjabloon beweegt. Transcriberen eindigt in termination: bij prokaryoten kan rho-afhankelijke of rho-onafhankelijke terminatie voorkomen; bij eukaryoten eindigt transcriptie vaak na cleavage van het pre-mRNA op een polyadenylatie-signaal, gevolgd door polyadenylatie.

Bij eukaryoten ondergaan pre-mRNA-transcripten verdere processing: toevoeging van een 5'-cap, splicing om introns te verwijderen, en 3'-polyadenylatie. Dit resulteert in mature mRNA, rRNA of tRNA die het cytoplasma kan bereiken voor translatie.

Transcriptie wordt gereguleerd door cis-elementen zoals promoters en enhancers en trans-acting factoren zoals transcriptiefactoren. Epigenetische factoren en chromatinatiepatronen beïnvloeden de toegankelijkheid van DNA voor RNA-polymerase.

Transcriberen is de eerste stap van de centrale dogma van genetica en vormt de basis voor eiwitproductie en regulatie van celprocessen. In prokaryoten lopen transcriptie en translatie vaak gelijktijdig, terwijl die scheiding in de eukaryote celkern ligt.