Compositieformaat

Compositieformaat is een begrip uit de beeldende kunsten, fotografie en grafisch ontwerp. Het verwijst naar de verhouding tussen de breedte en de hoogte van het beeldkader of de pagina en naar de uiteindelijke maatvoering waarmee een werk wordt gemaakt, bewaard en getoond. Het omvat zowel de exacte afmetingen als de oriëntatie (liggend of staand) en beïnvloedt hoe vormen en elementen zich binnen het veld plaatsen en hoe de kijker door de ruimte wordt geleid.

In fotografie en cinema wordt meestal gesproken over de beeldverhouding of aspect ratio. Voorbeelden zijn 1:1 (vierkant), 4:3, 3:2, 16:9 en 21:9. De gekozen compositieverhouding bepaalt hoe onderwerpen en ruimte zich tot elkaar verhouden: bredere verhoudingen geven vaak ruimte voor landschap en beweging, terwijl verticale verhoudingen de hoogte benadrukken en de aandacht naar hoogtepunten of figuren sturen. Het formaat beïnvloedt bovendien hoe een werk wordt bijgesneden en welke details al bij het maken vastliggen.

Het concept geldt zowel voor digitale bestanden als voor fysieke werken zoals schilderijen, tekeningen en drukwerk. In ontwerp en publicatie beïnvloedt het compositieformaat de lay-out, marges en paginaverhoudingen. Het kiezen van een formaat gebeurt met oog voor de beoogde vertoning, publiek en medium.

Zie ook: beeldverhouding, aspect ratio, cropping, framing.

---