Assayformaten

Assayformaten zijn de verschillende configuraties en opzetten waarin biochemische en biomedische assays worden uitgevoerd. Ze bepalen hoe het analyte wordt vastgelegd of gevangen, hoe de detectie plaatsvindt en hoe de meetresultaten worden geïnterpreteerd. In de wetenschap en klinische praktijk ondersteunen assayformaten diagnostiek, medicijnonderzoek en milieu- en voedseltoezicht door gestandaardiseerde meetmogelijkheden te bieden.

Een belangrijke indeling is op basis van detectiemethode: optische technieken zoals kleurmeting (kleurmetrie), fluorimetrie en luminescentie, of chemiluminescentie, radiometrie en elektrochemische detectie. Deze methoden bepalen de gevoeligheid, het dynamisch bereik en de benodigde apparatuur, bijvoorbeeld een plate reader of spectrofotometer.

Daarnaast onderscheiden assayformaten zich in complexiteit: homogene assays (zonder scheiden of wassen) versus heterogene assays (met vastefasen en wasstappen, zoals ELISA). Ze kunnen eindpuntmetingen gebruiken of kinetische metingen volgen over tijd, wat invloed heeft op tempo en interpretatie van de resultaten.

Veelvoorkomende assayformaten omvatten ELISA (sandwich- en competitieve varianten), chemiluminescente immunoassays en andere homogene formats zoals TR-FRET en AlphaLISA; bead-based multiplex assays (bijv. Luminex) voor gelijktijdige detectie; nucleïnezuurgebaseerde assays zoals qPCR; en microarray- of multiplexplatforms voor hogere verwerkingssnelheid en doorvoer.

Bij het kiezen van een assayformat spelen factoren als gevoeligheid, nauwkeurigheid, throughput, benodigde samplevolume, kosten en automatiseringsmogelijkheden een belangrijke rol. De keuze hangt af van de doelstelling, het type analyse en de beschikbare middelen.