zelfrealisatie

Zelfrealisatie is het proces waarbij een persoon zijn of haar ware aard, innerlijk potentieel en essentiële identiteit realiseert en ontplooit. Het begrip verenigt diverse tradities en disciplines, van psychologie en filosofie tot spiritualiteit, en richt zich op authenticiteit, autonomie en zingeving in het dagelijks leven. In het Nederlands wordt het vaak gebruikt als nabij begrip van self-actualisatie, maar de precieze invulling kan per context verschillen.

In de westerse psychologie, met name de humanistische stroming, wordt zelfrealisatie gezien als het einddoel van persoonlijke groei: iemand die echt zichzelf wordt, creatief en self-directed, met Een coherent zelfbeeld en waarneming die overeenstemmen met ervaring. Maslow’s model plaatst self-actualisatie als het hoogste niveau van behoeftebevrediging, terwijl andere denkers zoals Jung spreken van individuation, het worden van een geïntegreerde persoonlijkheid. In filosofische en existentiële tradities ligt de nadruk op authenticiteit, verantwoordelijkheid en het vinden van unieke betekenis.

Naast westerse psychologie speelt zelfrealisatie ook een rol in oosterse tradities, waar realisatie van de ware aard van het zelf leidt tot verlichting of moksha. In Nederlandse en bredere populaire cultuur wordt het vaak gebruikt als synoniem voor persoonlijke ontwikkeling, zelfontplooiing en leven volgens innerlijke waarden.

Practische benaderingen variëren van reflectie, mindfulness en coaching tot creatieve expressie en studie van waarden. Kritiek richt zich op de subjectiviteit, culturele bias en de moeilijkheden bij meetbare evaluatie, evenals de risico’s van een te individualistische nadruk. Zie ook zelfontwikkeling, zelfontplooiing, Maslow, individuation en spirituele realisatie.