voorkeursmethoden

Voorkeursmethoden zijn technieken voor het expliciteren en kwantificeren van de voorkeuren van besluitvormers ten opzichte van alternatieven en criteria binnen besluitvorming. Ze dienen om de relatieve belangrijkheid van criteria vast te stellen en om alternatieven te rangschikken of te kiezen.

Veelvoorkomende aanpakken omvatten directe weighting met beoordelingsschalen, parenweergave (pairwise comparisons), rangschikking en scoring, en conjoint-analyses. In de praktijk worden verschillende methoden gecombineerd of aangepast aan de specifieke context en de beschikbaarheid van informatie.

Bekende methoden die in decision analysis veel worden toegepast, zijn onder andere het Analytisch Hiërarchieproces (AHP), PROMETHEE en MACBETH. In AHP worden voorkeuren uitgedrukt als verhoudingen in een parenvergelijkingsmatrix, waarna consistente gewichten voor criteria en scores voor alternatieven worden afgeleid. PROMETHEE gebruikt voorkeursfuncties om paren van alternatieven te beoordelen en een rangorde te genereren. MACBETH hanteert kwalitatieve beoordelingen die stapsgewijs in numerieke waarden worden omgezet, met behoud van onderlinge consistentie.

Procesmatig doorlopen voorkeursmethoden meestal fasen zoals probleemdefinitie, selectie van criteria en alternatieven, eliciteren van voorkeuren, berekenen van gewichten en scores, aggregatie en rapportage van resultaten, gevolgd door gevoeligheidsanalyse.

Voorkeursmethoden worden toegepast in onder meer inkoop en leverancierskeuze, projectevaluatie, productontwerp en beleidsplanning. Zie ook MCDA, AHP, PROMETHEE en MACBETH.