transkrypcji

Transkrypcja to ogólny termin oznaczający przekształcanie materiału zapisu z jednej formy na inną. W różnych dziedzinach odnosi się do różnych procesów. Najczęściej spotykane znaczenia dotyczą transkrypcji w językoznawstwie oraz transkrypcji biologicznej.

W językoznawstwie transkrypcja opisuje zapis mowy lub obiektu fonologicznego w formie pisemnej albo fonetycznej. Istnieją transkrypcje ortograficzne (zgodne z pisownią danego języka) i transkrypcje fonetyczne (odzwierciedlające realne brzmienie). Najważniejszym narzędziem transkrypcji fonetycznej jest alfabet fonetyczny międzynarodowy (IPA). Transkrypcja ułatwia analizy lingwistyczne, porównania językowe i dokumentowanie języków wymierających.

W biologii transkrypcja to proces syntezy kwasu RNA na matrycy DNA. Zachodzi pod kontrolą enzymów polimerazy RNA. Podstawowe etapy to inicjacja, elongacja i terminacja. W organizmach prokaryotycznych transkrypcja często generuje RNA operonowe; u eukariontów transkrypt podlega procesom potranskrypcyjnym (np. dojrzewaniu mRNA przez capping i polyadenylation, splicing). Regulatorami są promotor, sekwencje regulatorowe, czynniki transkrypcyjne i mechanizmy epigenetyczne.

W praktyce termin ten bywa używany także w kontekście transkrypcji muzycznej (przepisanie utworu z jednego medium na inne) i dokumentowania nagrań. W naukach biologicznych transkrypcja jest kluczowym etapem ekspresji genów i przepływu informacji genetycznej.