staatsobligatieinkoopprogrammas

Staatsobligatieinkoopprogramma's zijn beleidshulpmiddelen waarbij centrale banken staatsobligaties opkopen op de secundaire markt. Doel is liquiditeit te vergroten en lange rente te verlagen, zodat monetair beleid beter uitwerkt in de economie. In crisissituaties of bij zwakke inflatie kunnen deze aankopen stabiliserend werken en de doorgang van beleid bevorderen. Vaak maken ze deel uit van niet-conventionele maatregelen zoals kwantitatieve verruiming.

Het mechanisme: de centrale bank creëert reserves en koopt obligaties van beleggers. Door verhoogde vraag stijgt de prijs en dalen de rendementen. Aankopen kunnen gericht zijn op specifieke looptijden of alle uitstaande staatsobligaties omvatten; de omvang, duur en reinvestiestrategie variëren per programma.

Historie en varianten: dergelijke programma's verschenen tijdens de wereldwijde financiële crisis en de coronacrisis. In de eurozone werden PSPP en PEPP ingezet; elders werd ook QE toegepast. Doelstellingen en uitvoering verschillen per land, maar kernprincipe blijft het verlagen van rente en stabiliseren van markten.

Effecten en risico's: lagere overheidsschuld- en bedrijvenkredietkosten en betere marktdoorstroming, maar inflatierisico bij langdurig gebruik, mogelijke maatschappelijke onbalans en zorgen over centralebankonafhankelijkheid. Een zorgvuldig exit-proces en balans-normalisatie zijn cruciaal om ongewenste volatiliteit te voorkomen.

Terminologie: programma's dragen namen als PSPP en PEPP in de eurozone; wereldwijd spreekt men ook van QE of kwantitatieve verruiming. Deze instrumenten vergroten beleidsruimte maar blijven onderwerp van debat over effectiviteit en risico's.

---