rozpuszczalnik

Rozpuszczalnik to substancja chemiczna, w której rozpuszcza się inna substancja, tworząc roztwór. W chemii i przemyśle odgrywa rolę medium do rozpuszczania, mieszania, przenoszenia substancji oraz przygotowywania roztworów i produktów końcowych.

Rozpuszczalniki dzielą się na organiczne i nieorganiczne. Do organicznych należą alkohole (metanol, etanol), ketony (aceton), węglowodory (toluen, heksan), etery (diethyl ether) oraz chlorowane rozpuszczalniki (dichlorometan, chloroform). Do nieorganicznych – przede wszystkim woda oraz, w niektórych zastosowaniach, roztwory nieorganiczne używane w specjalistycznych procesach. Właściwości rozpuszczalników, takie jak polarność, temperatura wrzenia, toksyczność i łatwopalność, wpływają na to, co można w nich rozpuścić i jak prowadzić procesy chemiczne.

Dobór rozpuszczalnika opiera się na zasadzie podobieństwa: substancje o zbliżonej polaryzacji rozpuszczają się lepiej w sobie nawzajem. Poza rozpuszczalnością ważne są także parametry fizykochemiczne, stabilność chemiczna oraz łatwość odparowywania i oczyszczania po zakończeniu procesu.

Zastosowania obejmują produkcję farb i lakierów, klejów, procesy czyszczące, przemysł kosmetyczny oraz analitykę chemiczną, w tym chromatografię i ekstrakcje. Bezpieczeństwo użytkowania rozpuszczalników jest istotne: wiele z nich jest łatwopalnych i toksycznych, a opary mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i środowiska. Należy je przechowywać w odpowiednich pojemnikach, stosować środki ochrony i utylizować zgodnie z przepisami.