rollengebaseerde

Rollengebaseerde toegangscontrole, vaak afgekort RBAC, is een model voor toegangsbeheer waarbij gebruikersrechten zijn gekoppeld aan rollen in een organisatie. In plaats van elke gebruiker individuele permissies toe te kennen, krijgt een gebruiker toegang via de rollen die hij of zij bekleedt, en de bijbehorende permissions volgen die rol.

Belangrijke elementen van RBAC zijn onder meer: rollen die representeren functies of verantwoordelijkheden (zoals Medewerker, Manager, Beheerder); permissies die bepalen welke acties op welke bronnen zijn toegestaan; toewijzing van gebruikers aan één of meerdere rollen; rolhiërarchie om erERen en bredere bevoegdheden te modelleren; en beperkingen of regels (zoals scheiding van taken en minimale rechten). Het principe van least privilege speelt een centrale rol: gebruikers krijgen alleen de benodigde rechten voor hun taken.

Voordelen van rollengebaseerde toegang zijn onder meer: vereenvoudigde administratie bij grote aantallen gebruikers, consistente naleving van beveiligingsbeleid, verbeterde auditbaarheid en schaalbaarheid bij reorganisaties of groei. RBAC ondersteunt ook controlemechanismen zoals recertificatie en periodieke herziening van roltoewijzingen.

Uitdagingen omvatten onder meer de zogenaamde rolexplosie (een onhandig groot aantal rollen), het onderhoud van roldefinities bij veranderende bedrijfsprocessen, en de behoefte aan governance om conflicting permissions of onbedoelde toegang te voorkomen. In dynamische omgevingen vereist RBAC mogelijk aanvullende mechanismen, zoals contextuele of attributengebaseerde controles.

Relaties met andere modellen: RBAC is een van de methoden voor toegangscontrole en kan worden aangevuld met of vergeleken met ABAC (attribuutgebaseerd) en MAC/DAC. RBAC-standaarden en -modellen zijn ontwikkeld door normenorganisaties zoals ANSI en NIST, en vormen een gangbare basis voor beveiligingsbeleid in bedrijven.