retrovirussen

Retrovirussen vormen een familie enveloppeerde, enkelstrengs RNA-virussen met twee kopieën van hun genetisch materiaal. Een kenmerkende eigenschap is het gebruik van reverse transcriptase om RNA om te zetten in DNA, waarna dit DNA door integrase in het gastheer-DNA wordt ingebouwd. Het geïntegreerde DNA, het provirus, kan langdurig in de cel blijven bestaan en via de gastheercel worden afgelezen en vertaald tot virale producten.

Het genoom is meestal circa 7–10 kilobasen lang en bevat de hoofdgenen gag, pol en env, die coderen voor virale bouwstenen, reverse transcriptie-enzymen en de virale envelope. Langs de uiteinden bevinden zich lange terminal repeats (LTR’s) die betrokken zijn bij regulatie van expressie en bij de integratie. Bij lentivirussen komen vaak extra regulatorische genen voor, bijvoorbeeld tat en rev bij HIV.

Binnen de familie Retroviridae bestaan verschillende genera, waaronder alpharetrovirussen, betaretrovirussen, gammaretrovirussen, deltaretrovirussen en lentivirussen. Bij mensen zijn HIV-1 en HIV-2 lentivirussen die AIDS kunnen veroorzaken; HTLV-1 en HTLV-2 behoren tot deltaretrovirussen en kunnen leiden tot volwassen T-cel-leukemie/lymfoom of neurologische aandoeningen. Retrovirussen kunnen ook endogene elementen vormen in het genoom van vele diersoorten.

Ziekte en behandeling: retrovirale infecties kunnen chronisch en persistenter van aard zijn; sommige kunnen kanker veroorzaken of immuunsuppressie geven. Behandeling bestaat uit antiretrovirale therapie (ART), gericht op verschillende stappen van de replicatie, zoals reverse transcriptase, integrase en protease. Retrovirale vectors worden bovendien gebruikt in gentherapie, wat zowel therapeutische potentie als veiligheidszorgen met zich meebrengt.