przetrenowaniem

Przetrenowanie, często określane również jako zespół przetrenowania, to stan wynikający z trwałej nierównowagi między obciążeniem treningowym a procesami regeneracyjnymi organizmu. W literaturze sportowej opisuje się go jako continuum obejmujące funkcjonalne przetrenowanie, przetrenowanie nierozwojowe i zespół przetrenowania. Krótkoterminowo funkcjonalne przetrenowanie to spadek wydolności po intensywnym okresie treningowym, który zwykle odzyskuje się po kilku dniach do kilku tygodni odpoczynku. W przypadku przetrenowania nierozwojowego utrata wydolności jest dłuższa, a objawy mogą utrzymywać się tygodnie. Zespół przetrenowania to najpoważniejszy wariant, charakteryzujący się długotrwałym pogorszeniem (miesiące) wraz z zaburzeniami hormonalnymi, immunologicznymi i psychicznymi.

Przyczyny przetrenowania to nadmierny wolumen lub intensywność treningu w stosunku do możliwości regeneracyjnych, niewłaściwe planowanie cykli treningowych, niedobory snu, stres psychospołeczny oraz nieoptymalna dieta i nawodnienie. Czynniki te mogą występować pojedynczo lub w kombinacjach, co utrudnia samodzielną ocenę.

Objawy obejmują spadek wydolności, długotrwałe zmęczenie, dyskomfort mięśniowy, zaburzenia snu, drażliwość, obniżoną motywację oraz zwiększoną podatność na infekcje. W diagnostyce kluczowe jest uchwycenie historii treningowej i objawów, a także monitorowanie parametrów takich jak tętno spoczynkowe czy zmienność rytmu serca. Nie istnieje jeden test diagnostyczny; rozpoznanie opiera się na obserwacji klinicznej i wykluczeniu chorób.

Leczenie polega na redukcji obciążenia treningowego, zapewnieniu odpowiedniej ilości snu i odżywiania, stopniowym powrocie do aktywności po poprawie samopoczucia oraz konsultacjach z trenerem lub specjalistą ds. zdrowia. W dłuższej perspektywie kluczowe jest zaplanowanie periodizacji, uwzględniającej dni odpoczynku, różnicowanie intensywności, monitorowanie samopoczucia i regeneracji oraz technik redukcji stresu. Przetrenowanie jest zwykle odwracalne przy odpowiedniej interwencji, ale bez odpowiedniego zarządzania może prowadzić do trwałego pogorszenia formy.