pronukleusów

Pronukleusy, zwane także pronukleuszami, to tymczasowe haploidalne jądra powstające podczas zapłodnienia. W typowych schematach zapłodnienia pojawiają się dwa pronukleusy: żeński i męski, które znajdują się w cytoplazmie oocytów przed połączeniem się materiału genetycznego.

Po zapłodnieniu jądro plemnika ulega dekondukcji i przekształca się w jądro męskie (pronukleusz męski), natomiast jądro komórki jajowej tworzy jądro żeńskie (pronukleusz żeński). Oba pronukleusy replikują swój materiał genetyczny i odradzają własne błony jądrowe. Następuje reorganizacja chromatyny oraz migracja pronukleusów w obrębie cytoplazmy w kierunku siebie, kierowana przez sieć mikrotubul i centrosomy. Gdy pronukleusy zetkną się, dochodzi do ich fuzji, prowadzącej do utworzenia jądra zygotycznego – diploidalnego jądra zarodkowego. Proces ten na matrycy embrionalnej nazywany jest synngamią (syngamia).

W wielu organizmach, zwłaszcza u ssaków, czas od zapłodnienia do widoczności dwóch pronukleusów wynosi kilkanaście godzin; obserwacja tego stadium jest użyteczna w embriologii klinicznej i in vitro, gdzie obecność dwóch pronukleusów bywa kryterium oceny jakości zarodków. W różnych grupach organizmów występują różnice w mechanice ruchu pronukleusów i ich ostatecznej fuzji, lecz podstawowa rola pronukleusów polega na przygotowaniu materiału genetycznego do utworzenia pojedynczego, zygotycznego jądra.

Pronukleusy są zjawiskiem ograniczonym czasowo i kluczowe dla prawidłowego rozwoju embrionalnego, ponieważ błędy w ich powstaniu lub fuzji mogą prowadzić do aneuploidii lub niepowodzenia zapłodnienia.