proefgebruik

Proefgebruik is een term die verwijst naar het gebruik van een product, stof of dienst in een gecontroleerde, beperkte setting met als doel informatie te verzamelen over de werking, veiligheid of bruikbaarheid voordat bredere inzet plaatsvindt. Het wordt toegepast in verschillende domeinen, zoals geneeskunde, technologie en consumentengoederen. Het doel is risicobeperking, ontwerpverbetering en betere besluitvorming over verdere ontwikkeling en uitrol.

In de geneeskunde of gezondheidszorg omvat proefgebruik vaak het inzetten van een nieuw geneesmiddel, medisch hulpmiddel of behandeling voordat volledige autorisatie is verkregen. Voorbeelden zijn vroegtoegangprogramma's, proefstudies of regelingen voor uitzonderlijk gebruik. Deelnemers worden geselecteerd volgens vooraf vastgestelde criteria en het gebruik gaat gepaard met monitoring, gegevensverzameling en geïnformeerde toestemming, met toezicht van ethische commissies en regelgevende instanties. Het doel is gegevens te verzamelen over veiligheid en werkzaamheid en om dosering, toediening en patiëntselectie te verbeteren.

In industrie en softwareontwikkeling kan proefgebruik bestaan uit pilotprogramma's, bèta-tests of beperkte marktintroducties. Het doel is om functionaliteit, bruikbaarheid, leveringsketen en marktreceptie te testen voordat grootschalige productie of uitrol plaatsvindt. Feedback uit proefgebruik informeert productontwerp, productieplanning en marketingstrategie.

Ethiek en praktische overwegingen omvatten onder meer het voorkomen van exploitatie van deelnemers, het waarborgen van geïnformeerde toestemming en privacy, het afwegen van risico's en baten, en duidelijke communicatie dat het om tijdelijk en experimenteel gebruik gaat. Proefgebruik verschilt van formele vergunningverlening en massale commercialisering, maar speelt een cruciale rol in risicobeheer en iteratieve ontwikkeling.