overbetrokkenheid

Overbetrokkenheid is het fenomeen waarbij iemand zich overdreven of grensoverschrijdend betrokken voelt bij het leven of werk van een ander, met als gevolg het oprekken of doorbreken van professionele of sociale grenzen. Het kan voorkomen in zorg en hulpverlening, onderwijs, vrijwilligerswerk en in familie- of vriendschappelijke relaties.

Oorzaken en kenmerken: sterke empathie, persoonlijke geschiedenis, angst voor falen, gebrek aan duidelijke grenzen, en een organisatiecultuur die nabijheid beloont of geen supervisie biedt. Het kan zich uiten in het invullen van de wensen van de ander, het te snel nemen van beslissingen namens iemand, of een vorm van afhankelijkheidsbevordering.

Gevolgen: voor de cliënt of doelgroep kan het autonomie belemmeren en de zelfredzaamheid ondermijnen; voor de betrokken professional kan het leiden tot burn-out, verlies van objectiviteit en grensoverschrijdend gedrag zoals privacy-schendingen of oneigenlijke relaties.

Beheersing en preventie: heldere rol- en grensafspraken, regelmatige supervisie en reflectie, training in professionele grenzen en ethiek, en het tijdig doorverwijzen naar andere hulpverleners als dat nodig is. Het doel is om compassie en betrokkenheid te behouden zonder de autonomie of de kwaliteit van hulpverlening te schaden.